De vitrinekast ‘Nieuwe aanwinst’ bij de expositiezaal Klokken van de Wereld in Museum Klok & Peel heeft sinds kort een nieuwe bewoonster. Het betreft een Bianzhong-klok, 245 mm hoog en met een diameter van 200 mm.
Bianzhong staat voor carillon-Chinese-stijl. De klok is gestemd in een Chinese grondtoon. Het vergulde bronzen kleinood heeft ook een naam. ‘Dubbele Draken’ heet de klok. Naar de meegegoten kroon die er bovenop staat.
De Bianzhong-klok van Chinese origine is een pronkstuk uit de 19e of 20e eeuw.
Ze heeft vooral museale waarde omdat er maar weinig van zulke klokken zijn. De Chinese klok – ooit gebruikt bij rituelen – is van belang voor onderzoek, wetenschap en educatieve doeleinden. Omdat ze zo sexy oogt, heeft ze bovendien potentie als publiekslieveling.
Details
De rijke versiering van ‘Twee Draken’ noopt tot een gedetailleerde beschrijving: het zwaar gegoten, cilindrische lichaam wordt bekroond door twee samengevoegde draken, elk scherp gegoten met een fijn geschubde gebogen rug, de gehoornde kop met open muil met hoektanden geheven.
De draken steunen op krachtige uitgestrekte voorklauwen.
Bianzhong-klokken waren altijd versierd met draken of trigrammen.
Onze dubbele draak verbeeldt Pulao, een van de negen zonen van de Chinese drakenkoning.
Van Pulao werd aangenomen dat hij tamelijk klein was, maar dat hij met zijn gebrul toch hemel en aarde kon doen schudden.
Pulao zou met name luid hebben gebruld bij het zien van walvissen.
De slagstok die werd gebruikt om op de klokken te slaan, heeft daarom de vorm van een walvis.
De klok heeft een zacht convexe zijkant in scherp reliëf gegoten met een stel levendige vijf-klauwige draken, schrijdend te midden van kolkende zeeën, vurige wolken en diverse andere versierringen.
En dit alles tussen banden van guirlandes en gestileerde wolken Bianzhong-klokken werden opgehangen in twee rijen van acht en bevestigd aan een hoog gelakt houten frame.
Dat geheel maakte deel uit van een reeks muziekinstrumenten, nodig bij bepaalde formele gelegenheden aan het keizerlijk hof.
De bovenste horizontale balk van het frame met de klokken was meestal aan beide uiteinden versierd met een draak.
De verticale palen stonden op katachtige wezens.
Een beiaard van dergelijke klokken is te zien op het terras voor de Hall of Supreme Harmony in de Verboden Stad, Peking.
Twaalf muziektonen
Bianzhong-klokken werden meestal geassembleerd in sets van zestien, waarvoor twaalf muziektonen werden geleverd met vier herhaalde noten in lagere of hogere octaven.
De twaalf Chinese muziektonen zijn gerangschikt in de volgorde: Huangzhong (黃鍾 1e), Dalu (大呂 2e), Taicu (太蔟 3e), Jiazhong (夾鍾 4e), Guxi (5e), Zhonglu (6e), Ruibin (7e), Lingzhong (8e), Yize (9e), Nanlu (南呂 10e), Wuyi (11e) en Yingzhong (12e).
In de Chinese muziekwetenschap geven de twaalf hoofdtonen afwisselend een Yang-positieve en Yin-negatieve noot.
De vier herhaalde klokken van lagere octaven die de zestien klokken volmaken, zijn Pei Yize, Pei Nanlu 倍南呂, Pei Wuyi en Pei Yingzhong.
De klokken waren gerangschikt naar hun toonhoogte, die bepaald werd door hun dikte. De maat van de bellen in een set varieerde niet, alleen de dikte.
De klokken werden gegoten uit brons en vervolgens binnenin met de hand afgewerkt om precies de juiste toonhoogte te bereiken voordat ze werden verguld.
Het Bianzhong-klokkenspel was essentieel bij Confuciaanse rituele ceremonies op de keizerlijke altaren. Maar ook bij andere staatsrituelen, zoals een eerste troonsbestijging, formele banketten, hofvergaderingen en tijdens processies van de keizerlijke garde. Bianzhong-klokkenspelen maakten deel uit van een grotere groep muziekinstrumenten, allen bedoeld om waardige muziek te spelen, passend bij belangrijke gelegenheden.
Door Rainer Schütte en Piet Snijders
‘Dubbele Draken’, De vitrinekast ‘Nieuwe aanwinst’ bij de expositiezaal Klokken van de Wereld in Museum Klok & Peel
