In onze expositiezaal 1 (De Peel ’n mysterie) staat een natuurstenen grenspaal uit 1716.
Ze komt van de Groteberg, een zandverstuiving in het vroegere heidelandschap tussen de Brabantse gemeente Deurne en de Limburgse gemeente Venray. De grenspaal was ooit van groot belang voor het economische verkeer in de Peelregio.
De Peel was in die dagen volgens de Brabantse landdrost P. de la Court ‘een akelige en eentonige woestenij.’ “Boom noch struik verlustigt het oog,” schreef hij. In die woestenij staken omwonenden turf en plaggen, lieten er schapen en koeien grazen en plaatsten er bijenkorven. Ook werd er gejaagd en gestroopt op hazen en patrijzen. Dat gebeurde regelmatig op het grondgebied van de buren en dat leidde tot een boel gekrakeel.
In het westen behoorde de Peel namelijk toe aan Brabantse gemeenten en daarmee aan de Republiek der Verenigde Nederlanden, en in het oosten aan Limburgse (vroeger Gelderse) gemeenten en daarmee re aan het koninkrijk Pruisen. Daartussen lagen geen duidelijke grenzen; geen riviertjes of heuvelruggen. Er was slechts een nauwelijks zichtbare waterscheiding (…daar waar het water her- en derwaarts vloeit…).
De burenruzies over het gebruik van de Peel konden uitmonden in moord en doodslag. Rechtbanken aan beide kanten hadden het er druk mee. In 1713 was de koning van Pruisen het gedonderjaag zat. Hij liet onderzoek doen en onderhandelde met de Staten-Generaal over een definitieve grens om voorgoed “te eyndighen dese dispuyten ende verouderde strijdigheden.”
Partijen werden het eens en ondertekenden op 20 november 1716 een overeenkomst: het Tractaat van Venlo. Op basis daarvan werden grenssloten gegraven en stenen grenspalen geplaatst.
Een daarvan werd de paal ‘…op de Grootebergh (…) op welcken Paal sal gesneden ofte gegraveerd worden op den eene kant Geldria, ende op de anderen kant Brabantia.”
Die paal werd terug teruggevonden als verharding in een oprit en staat nu als bruikleen van de Deurnese Heemkundekring HN Ouwerling in onze Zaal 1.
Meer cultuurgeschiedenis uit de Peel proeven?
Ons museum puilt uit van interessante Peelverhalen!
