Het Linie-ijzer

Een typisch stuk turfstekers gereedschap.

In de cultuurhistorie van de Peel geldt het linie-ijzer als een typisch stuk turfstekers gereedschap. In carnavalstijd wordt er zelfs om dit erfgoed gestreden….

De Peelwerkers uit de 19e en 20e eeuw die in het huidige Nationaal Park De Groote Peel de kost verdienden met turfsteken, hadden grofweg de volgende hulpmiddelen tot hun beschikking:

 

  1. een stok en touw om rechte turfveldjes met vaste afmetingen te kunnen uitzetten
  2. een bats om bonkaarde te verwijderen
  3. een stikker/linie-ijzer om de natte veenlagen te verdelen in turfbanken met eveneens vaste afmetingen
  4. een oplegger of spade om de afzonderlijke turven te steken
  5. een klotwagen/turfkruiwagen om gestoken turf te vervoeren en te drogen te zetten.

Turfsteken was buitengewoon zwaar werk. Turfstekers moesten zich voeden met stevige kost als boterhammen met spek en boekweitpannenkoeken om het te kunnen volhouden.
Vandaar dat ze in 1910 na een aanvraag door de Deurnese pastoor Bots van de kerkelijke autoriteiten dispensatie kregen om niet te hoeven vasten.
Vanwege dat zware werk kunnen ook de knapzak met ‘boegendestreuf’ en de blauw geëmailleerde theekruik tot de basisuitrusting van de turfstekers worden gerekend.
In Zuidoost-Brabantse cultuurgeschiedenis worden linie-ijzer en spade gekoesterd als de meest typische Peelgereedschappen.

Men ziet deze Peelgereedschappen her en der terug als carnavalssymbolen.

In Asten speelt het linie-ijzer zelfs een cruciale rol tijdens de jaarlijkse carnavalsviering.
Het Peelgereedschap markeert de woning van de prins en wordt dinsdags, de laatste carnavalsdag, weer opgehaald door de oud-prinsen.
Ze krijgen het echter van de buren van de prins pas mee na het uitvoeren van een aantal ludieke opdrachten.

Doorgaans geven de buren het linie-ijzer vrij als er gratis bier tegenover staat…..

In ons museum heeft het linie-ijzer een ereplaats gekregen in onze collectie Peel. Als een stille getuige van een voorbij bestaan!

Deel op: